Ses Bozuklukları
Sesin perde, şiddet ya da kalitesi gibi özelliklerinden biri ya da bir kaçı konuşanın ne söylediğinden daha fazla dikkat çekici ise ses bozukluğu olduğu düşünülür. Ses bozukluğu olan kişilerde en sık görülen yakınmalar; konuşma sırasında boğazda ağrı, acı ya da gerginlik hissi, boğazda takılma hissi, düzelmeyen ya da sık sık yaşanılan ses kısıklığı, sesin tamamen gitmesi, konuşma sırasında zorlanma, nefes nefese kalma, uzun süre konuşmayı sürdürememe, sesin normaldekinden daha tiz (ince) ya da pes (kalın) çıkması, seste çatlanma/pürüzlülük, yüksek sesle konuşma/şarkı söylemekte zorlanma, sesin gün içinde ya da hafta sonuna doğru kötüleşmesi gibi durumlardır.
Ses Bozukluklarının Sebebi Nedir?
Pek çok nedenden kaynaklanabilir. Nodül, polip, kist, granülom, reinke ödemi gibi durumlar; kişinin sesini kötü ve yanlış kullanmasından, ses hijyenine dikkat etmemesinden kaynaklanır. Ses teli felci (paralizi/parazi) ise; geçirilen ameliyatlar, üst solunum yolu enfeksiyonu gibi durumlar sonrasında oluşur. Aşırı sigara ve alkol kullanımı gibi durumların neden olduğu gırtlak kanseri, bir takım virüslerin neden olduğu (papillom) ya da bazı nörolojik bozukluklara bağlı olarak gelişebilen ses bozuklukları (spazmodik disfoni) olabilir.
Ses Tellerimde Bir Sorun Olduğunu Nasıl Anlarım?
Ses tellerinde oluşan bir sorunu ancak uzman bir hekim teşhis edebilir. Ses kısıklığınız 2 haftadan uzun sürmüşse, aşağıdaki problemleri çok sık yaşıyorsanız ve ses kısıklığınız etrafınızdaki insanlar tarafından fark edilir hale gelmişse bir KBB uzmanına görünmeniz gerekir.
- Ses kısıklığı, konuşurken seste çatallanmalar, pürüzlülük
- Konuşurken nefes nefese kalma, istenen sürede konuşamama
- Boğazda ağrı, acı ya da gerginlik hissi
- Yüksek sesle konuşma/şarkı söyleme güçlüğü
- Sesin gün içinde ya da hafta sonuna doğru kötüleşmesi
- Sürekli geniz akıntısı
- Boğazda bir şey varmış ya da boğaza bir şey takılmış hissi
- Sabahları ağızda acı bir tad, mide yanması, ağza acı su gelmesi
- Nefes borusuna tükürük ya da yiyecek/içecek kaçması
Ses Bozukluklarının Teşhis ve Tedavisi İçin Ne Yapılmalıdır?
Eğer kişi konuşurken bir rahatsızlık hissediyorsa ve bu durum onbeş günden fazla sürmüşse öncelikle bir K.B.B. uzmanına görünmelidir. Bazen basit bir soğuk algınlığıyla başlayan boğaz ağrısı farklı sorunların habercisi olabilir.
Ses Teli Muayenesi Nasıl Olur?
Ses bozukluklarının değerlendirilmesi bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılır. Ses tellerini görüntülemede en çok kullanılan yöntem Videolarengostroboskopi (VLS) yöntemidir. Bu yöntemde ses tellerinin yapısı ve hareketi özel bir cihaz ile görüntülenir. Ancak her klinikte bu cihaz bulunmayabilir. Bu cihazla yapılan görüntülemede hastaya muayene sırası ve sonrasında ses tellerinin hareketini ve problemin yerini gösterebilmek mümkündür.
Ses Terapisi
Ses terapisinde öncelikle kişiye ses tellerini nasıl koruyacağı öğretilmeye çalışılır. Ses terapisinin ilk basamağında ses hijyeninin kişiye öğretilmesi ve öğrendiklerinin günlük yaşantısına adapte edilmesi hedeflenir. İkinci olarak sese zarar veren davranışlar ve sesi korumayı öğrenme becerileri geliştirilir. Üçüncü olarak nefesini doğru kullanma, yanlış konuşma alışkanlıklarının düzeltilmesi ve ses egzersizleri ile ses tellerinin doğru şekilde çalıştırılarak var olan ses şikayetlerinin giderilmesi amaçlanır. Çoğu zaman hastalar ses tellerine ne şekilde zarar verdiklerinin farkında değillerdir. Bazen de farkında oldukları halde bu davranışları değiştirmeyi başaramayabilirler. Dil ve konuşma bozuklukları uzmanı, kişiye sesine zarar veren davranışları değiştirme konusunda yardım eder. Kişinin hangi davranışlarının değiştirilmesi gerektiği tespit edilerek bu davranışlar üzerinde sistematik olarak çalışılır. Terapide öğrendiklerini günlük hayatına adapte edebilen ve bunları yaşam tarzı olarak benimseyen tüm hastalarda ses terapisi kesin olarak etkili olur. Ancak öğrendiklerini kısmi olarak uygulayan ya da isteğine göre, aklına geldikçe uygulamaya çalışan hastalarda ses bozukluğu tam olarak düzelemez. Unutulmaması gereken şey, pek çok ses bozukluğu kişinin yaptığı hatalı davranışlar sonucu oluşur. Bu durum kendi kendine oluşmadığı gibi kendiliğinden de iyileşmeyecektir. Hasta bu durumu oluşturan davranışlarından vazgeçmediği sürece hayatı boyunca dönem dönem ses problemi yaşamaya devam edecektir. Ses kullanımını azaltmak, yüksek sesle konuşmamak, gürültülü ortamlarda konuşmamak, konuşurken ağızdan nefes almamak, solunum desteğini arttırmayı öğrenmek, ses bozukluklarını önlemeye yönelik kalıcı yöntemlerdir.
